Tragedya Öncesinde olanlar

Antik Yunanistan’da Thebai kentinin kralı Oidipus, bilmeden öz babasını öldürmüş ve öz annesi ile evlenmiştir. Birliktelikten iki tane kızları Antigone ve İsmene, iki tane oğulları Polykenies ve Eteokles doğmuştur. Thebai kentine salgın gelince, Oidipus sebebini araştırmaya başlamış ve işlediği korkunç günahı açığa çıkarmıştır. Bunun üzerine annesi ve eşi Iokaste intihar etmiş, Oidipus ise gözlerini kör etmiştir. Hikayenin bu parçası başka bir tragedya yazarı olan Sofokles’in Oidipus Rex oyununda anlatılır ve günümüze tam metin olarak ulaşmıştır.

Olan biten açığa çıktıktan sonra, Thebai kenti Oidipus’u sürgün etme kararı almış, ancak Oidipus’un oğulları Polyneikes ve Eteokles bu karar karşı çıkmamıştır. Oidipus, oğullarına kızgın ve kırgın halde kızlarının refakatinde seyahat etmiş ve sonunda Atina yakınlarındaki Kolonos kentine gitmiştir. Bu esnada, Polyneikes ve Eteokles taht kavgasına tutuşmuş, küçük kardeş Eteokles, abisi Polyneikes’i ülkeden kovmuştur. Polyneikes, Argos krallığına sığınmış ve Argos kralının kızı ile evlenmiştir. Ardından davası için Argos kralını ikna ederek ordu toplamıştır. Thebai kentinin yedi kapısı vardır ve her kapı için soylu yedi komutan atanmıştır. Polyneikes, şehre saldırmadan önce Atina’ya gelip babası Oidipus’tan merhat dilemiştir. Kehanete göre Oidipus kimi desteklerse, o kardeş kazanacaktır. Oğullarının aç gözlülüğü karşında onlardan nefret eden Oidipus, iki oğlunu da lanetlemiştir. Sonra Kolonos yakınlarında mucevi bir şekilde vefat etmiştir. Hikayenin bu kısmı Sofokles’in Oidipus Kolonos‘ta isimli oyununda anlatılmaktadır ve günümüze tam metin ulaşmıştır.

Oidipus’un desteğini alamayan oğulları, babalarının laneti yüzünden öleceklerini bilmelerine rağmen savaşacaktır. Hikayenin devamı, Aiskhylos‘un Thebai’ye Karşı Yediler oyununun konusudur.

ÖZET

Kişiler

• Eteokles – Oidipus’un küçük oğlu, Thebai kentini ele geçirmiştir
• Gözcü
• Koro – Bakire kadınlardan oluşur
• Antigone – Oidipus’un kızı
• İsmene – Oidipus’un kızı
• Haberci

Prolog

Oyunun sahnesi Thebai Agorası’nda Eteokles tarafınfan açılır. Eteokles, her şeyin tanrılardan geldiğini belirtir ama kentin başına gelen talihsizliklerden, halkı kendisini sorumlu tutacaktır. Bu esnada sahneye Gözcü girer. Argos ordusu, Thebai kentinin yedi kapısına birer komutan atadığını ve her komutanın kendi ordusu ile şehre saldırmaya başladığını haber verir. Eteokles’in de her kapıya bir komutan ataması gerektiğini söyler ve sahneden çıkar. Eteokles tanrılara yalvarır; Kadmos’un şehri Thebai’ye bir zarar gelmezse eğer onurlandırılacaklarını söyler.

Koro sahneye girer ve hemen tanrılara yalvarmaya başlarlar. Thebai, Ares’in şehridir. (Çünkü şehrin kurucusu Kadmos, Ares’in kızı Harmonia ile evlenmiştir.) Bu yüzden savaş tanrısının bu kentte savaş çıkarmasına inanamazlar. Sırasıyla Zeus’a, Pallas Athena’ya, Poseidon’a, Hera’ya,Likya’nın prensi Apollon’a, Leto’nun kızı Artemis’e yalvarırlar. Koro bakire kadınlardan oluştuğu için, kendilerinin annesi olarak gördükleri ve cinsiyetlerinin atası kabul ettikleri Afrodit’e de yalvarırlar. Argos ordusu kentin yedi kapısını zorlamaktadır. Kadmos adıyla anılan kentin, yabancı dil konuşan Argos ordusuna temsil edilmemesi için yakarırlar. Tanrılar ve tanrıçalar kurbanların boşa gitmediğini göstermek için kendilerine yardım etmelidirler.

Eteokles sinirli bir halde sahneye girer. Bakire kadınlardan oluşan koroyu küçümser. Hiçbir zaman kadınlarla beraber olmamayı dilediğini belirtir. Kadınların küstahlığı yüzünden kadın egemenliğinin dayanılmaz olacağını söyler. Hele kadınlar korku halindelerse, erkeklerin başına daha büyük bela kesilirler. Koro, kentin sakinlerini korkutmaktadır işte. Eteokles, emirlerine uymayanların taşlanarak öldürüleceğini söyler.

Böylece kadınlar korosu ve Eteokles bir laf dalaşına girer. Düşen kenti tanrılar bile korumamaktadır ama koro farklı düşünmektedir. Eteokles’e göre kadın dediğin iyi bir anne ve sadık bir eş olarak evinde susup oturmalıdır. Kadınlar korosuna göre, erkekleri sıkıntı içerisinden çıkaran kadınlardır. Eteokles, savaşanların yüreklerine korku salmamalarını emreder. Sakinleşerek tanrılara dua etmeye başlar. Pazar yerinin koruyucusu ve bahar tanrıçası Dirke’ye, İsmeno’nun kaynaklarına seslenir. Eğer Thebai kentine zarar gelmezse onları onurlandıracağına söz verir. Koronun sızlanmadan kendisine eşlik etmesini talep eder. Duası bittikten sonra yedi kapıya altı komutan atayacak, sonuncunun başına ise kendisi geçecektir. Böylece Eteokles sahneden çıkar.

Koro sızlanmaya devam eder. Yabani ve vahşi Akhalardan korunmak için tanrılara dua edip dururlar. Eğer kent düşerse, bakire kadınlar savaş ganimeti olarak alınacaktır ki bu korkunç kader yerine ölmek daha iyidir.

Eteokles ile Gözcü sahneye girerler. Gözcü sırasıyla Argos komutanlarını saymaya başlar.

Proitos kapısında Tydeus savaşmaktadır. Tydeus, Oekles’in bilge oğlu Kahin’i savaşta moral bozmakla suçlamaktadır. Kalkanındaki armayı betimler ve Tydeus’un karşısına kimi atayacağını sorar. İlkin Eteokles, Tydeus’u küçümser ve sonra Astakos’un dürüst oğlu Melanippos’u, Tydeus’un karşısına koymaya karar verir.

Gözcü, Elektra kapısında Argos ordusundan Kapaneus’un savaştığını söyler. Söylentilere göre Kapaneus, Thebai’yi fethetmek için çok isteklidir ve Zeus’un bile onu durduramayacağı konuşulmaktadır. Kapaneus’un armasını betimledikten sonra kimi atayacağını sorar. Eteokles, Zeus’u küçümsemenin büyük bir kibir olduğunu ve bu yüzden cezasını çekeceğini belirterek, Kapaneus’un karşısına Polyphontes’i atar.

Neistae kapısına kurada Argos ordusundan Eteoklos çıkmıştır. Bu adam tıpkı bir dev gibidir. Armasını betimledikten sonra kimi ataycağını sorar. Thebai kralı Eteokles, Kreon’un oğlu Megareus’u kapıya atar. Megareus’un devlerden korkmadığını ve memleketi için tüm gücüyle kapıyı koruyacağını belirtir.

Pallas Athena Onka’nın kapısında Hippodemon vardır. Kocaman kalkanını salladığında, gözcünün bile ödü kopmuştur. Armasınında Typhon vardır. Adamın vecde ermiş Bakkhos gibi olduğunu ve ruhunun Ares ile dolduğunu söyler. Eteokles, Oinops’un oğlu Hyperbios’u, Hippodemon’un karşısına seçer. Hippodemon’un armasında Typhon varken, Hyperbios’unkinde Zeus vardır. Zeus’un yenildiği görülmemiştir daha!

Beşinci kapı Zeus’un oğlu Amphion’un mezarına yakındır. Bu kapıya dağlı bir anadan doğma, çocuksu, tüy bitmemiş Arkadyalı Partenopaios atanmıştır. Buraya Argos’a olan minnet borcunu ödemek için gelmiştir. Armasını tarif eder ve kimi atayacağını sorar. Eteokles, onun karşısına Hyperbios’un kardeşi Arkteus’u atar.

Homolois kapısında Amphiaraos vardır, ve birinci komutanın Argos kumandanı Tydeus’u suçlamaktadır. Dahası Amphiaraos, Polyneikes’i de suçlamaktadır. Ona göre tanrıların vatanı ve atalarının kenti Thebai’ye yabancı bir orduyla saldırması yanlıştır. Amphiaraos bir kahin olduğu için bu savaşta öleceğini bilir. Gözcü onun kalkanında bir arma olmadığını belirtir. Eteokles, kötülerle dolu bir gemiye bindiği için onun da tanrının gazabından kurtulamayacağını söyler. Onun karşısına ihtiyar görünümlü ama genç hisseden Lastenes’i atar.

Gözcü sonuncu ve yedinci kapıda kardeşi Polyneikes’in olduğunu söyler. Polyneikes, kardeşi ile kavgaya girmek için yanıp tutuşmaktadır. İkisinden biri ölmezse, Polyneikes, Eteokles’i sürgüne göndercektir; tıpkı Eteokles’in Polyneikes’i bir zamanlar sürgüne gönderdiği gibi. Armasını tarif ettikten sonra kimi çıkaracağını sorar. Eteokles, Oidipus’un soyundan geldiği için lanet okur. Oidipus’un laneti gerçekleşmektedir. Eteokles, Polyneikes’in adı gibi kavgacı ve kıskanç olduğunu söyler. Armasındaki Dirke figürünün gerçekten ona yardım ettiğine ihtimal vermez. Dirke, Polyneikes’in hayatının hiçbir aşamasında ona yardım etmemiştir ki şimdi etsin. İşte bu yüzden kardeşinin karşısına kendi çıkacaktır.

Hem koro hem gözcü iki kardeşin birbirini öldürmesinin korkunç bir suç olduğunu söyler. Eteokles ise, Apollon’un nefretinin Laios’un tüm soyunu cehennemdeki Kokytos ırmağına gönderdiğini söyler. Ayrıca tanrılar onları tamamen unutmuştur, belki kendi kanlarını sunarlarsa memnun olacaklardır. Koro, Eteokles’e gitmemesi için yalvarır ama işe yaramaz. Eteokles hazırlanıp gider.

Koro ağıt yakmaya devam eder. Onlar birbirini öldürürse kim onları yıkayacaktır? Bu evin eski suçlarına yeni suçlar karışmaktadır. İlkin üçüncü kuşaktan Laios, Pythos tapınağında Apollon tarafından çocuk yapmaması konusunda uyarılmasına rağmen, Oidipus isimli oğlu olmuştur. Oidipus babasını öldürüp, annesi ile evlenmiştir. Olan biten açığa çıkınca anne Iokaste intihar etmiştir, Oidipus ise kör olmuştur. Üstüne üstlük Oidipus, oğullarına lanet okumuştur. İşte şimdi Erinyeler bu laneti yerine getirmektedir.

Gözcü gelir, kentin iyi durumda olduğunu söyler. Yedinci kapıda Laios’un suçunu ödetmek için Apollon gelmiştir. Kent kurtulmuştur ama kralların ikisi de yani Eteokles ve Polyneikes birbirlerini öldürmüşlerdir.

Koro, şehir kurtulduğu için mutludur ama bir yandan ölen krallara üzülürler. Oidipus’un laneti gerçekleşmiştir.

Sahneye Eteokles ile Polyneikes’in cansız bedenleri girer. Ardından koro, Oidipus’un kızları Antigone ile İsmene’nin geldiğini görür.

Eteokles ile Polyneikes birbirlerinin göğsünü delerek acı içinde öldükleri bellidir ve soylarının sonunu getirmişlerdir. İsmene ve Antigone, koronun ağıtına katılır. En sonunda haberci, kent meclisinin aldığı kararı duyurmak için sahneye girer. Halkını ve şehrini savunan Eteokles’e bir mezar yapılacaktır ama yabancı bir halkla, ülkesine saldıran hain Polyneikes’e bir mezar yapılmayacak, leşini köpekler parçalayacaktır. Antigone bu karara karşı çıkar. Ne olursa olsun, kardeşine mezar yapacaktır. Haberci bunun hatalı bir davranış olacağını söylese de Antigone diretir. Koronun yarısı Polyneikes’in cesedi ardından çıkarken, diğer yarısı Eteokles’in cesedinin ardından çıkar.