Özellikle Türk kültüründe kutsal sayılan kurtların pek çok kültürde edindiği konum, çeşitli farkındalıklarla birlikte kendini gösterir. Türk, Moğol ve Altay mitolojilerinde kutsal ve yol gösterici olarak görülen bu hayvanların Avrupa mitolojilerinde cezayla, kötüyle ve lanet gibi kavramlarla bağlantı kurduğu gözlemlenmektedir.

Kurt kelimesinin etimolojisi incelendiğinde Kur-Gur kökeninden türediği, güç, kuvvet ve dayanıklılık gibi anlamlar taşıdığı görülmektedir. Kurtarmak fiili ile bağlantılı olan kurt kelimesi, anlamını pek çok mitolojik öyküye taşımıştır.

Ergenekon Destanı olarak anılan efsaneye göre; Moğol topraklarında hüküm süren İl Han hükümdarlığı huzur içinde varlığını sürdürür, halkı ile barış içinde yaşarlarmış. Ancak düşman tatarların Moğol topraklarına saldırı düzenlemesiyle cennet vatan olarak anılan topraklar cehenneme dönüşüvermiş. Acımasız kıyımın ardından İl Han’ın topraklarında yaşayan tek bir canlı kalmamış. Efsaneye göre bu kıyımın ardından yalnızca İl Han’ın varisi küçük oğlu Kıyan, eşi Nüküz ve yeğeni kaçıp kurtulmayı başarmışlar.

İnanışa göre İl Han’ın soyunun devam etmesini emreden Gök tanrı hayatta kalanlar için göklerden yaralılara ve yolda kalmış olanlara rehberlik etmesi için kurt gönderir. Kurt görevini yerine getirerek türkleri yüksek dağ eteklerine doğru yürüttü. Uzun, meşakkatli yollarının ardından kurt onları dağların arasından, dar bir geçitten geçirdi. Geçidin ardından dağlarla çevrili bereketli bir ovaya vardılar. Söylentinin devamında kurt figüründen bahsedilmemektedir. Ancak, türkleri yok olmaktan kurtaran rehber kurt sembolik olarak yeniden doğuşu temsil etmektedir.

Yine Roma mitolojisine ait olan efsaneye göre kurtlar kurtarmak, rehberlik etmek, dişilik gibi kavramlarını çağrıştırır.

İnanışa göre Alba Longa krallığı olarak bilinen günümüz İtalya topraklarında hüküm süren kral Numitor ile kardeşi Amulius arasında dişe diş bir iktidar mücadelesi yaşanır. Kanlı mücadelenin sonucunda Numitor düşerek krallığın başına acımasız kardeşi Amulius geçer. Amulius kardeşinin tahtını bir gün yeniden sarsacağından şüphe ederek onu hapishaneye gönderirken, Numitor’un güzel kızını da rahibe yapar. Böylece tahta çıkacak bir varis tehlikesiyle karşı karşıya kalmayacağını umar. Ancak rahibe kız, Savaş tanrısı Mars ile birliktelik yaşayarak Romus ve Romulus adlarında ikiz çocuklar dünyaya getirir. Kalpsiz kral bebekleri annesinden zorla alarak nehre, ölmeye bıraktığında, çocukları yavrularını kaybetmenin acısıyla sürüden ayrılan bir dişi kurt bulur. İkizleri bir süre besleyen, hayatta kalmasını sağlayan dişi kurt onları ölümün kucağından kurtardıktan sonra bir çiftçinin sahiplenmesini sağlar. Çocuklar büyüyüp güçlü birer delikanlı olmalarının ardından tahta dedelerini geri getirirler. Bu gün Roma olarak topraklarda kendi kentlerini kurarlar. Efsaneye göre Roma olarak anılan toprakların olduğu bölge çocukların dişi kurt tarafından kurtarılıp, beslendiği bölgedir.

Kurtlar, İskandinav mitolojisinde her şeyi bilen, çıkarcı ihtiyar tek gözlü tanrı Odin’in yanında varlığını sürdüren hayvanlardan biriydi. Karga sembolizmiyle beraber güçlenen kurtları Odin’in stratejik gücü ve liderliği ile anlamlandırabiliriz.

Mitolojik konumlarının yanı sıra kurtlar yaşam biçimleriyle de sembolizmde önemli yere sahiptirler. Kurtlar topluluk halinde yaşayan, hiyerarşi sistemine müthiş bir başarıyla uyumlanan hayvanlardır. Otorite ve disiplin kavramları bu hayvanlar için önemlidir. Avlanma süreçleri; izleme, strateji yaratma ve saldırma üzerinedir. Ani dürtülerle değil, planlarla hareket ederler. Bir sürüyü uzunca bir süre takip ederek zayıf halkayı tespit eder, saldırılarını buna göre düzenlerler. Avlanma yetenekleriyle ne denli zeki olduklarını görüyorsunuz değil mi? Bir hedefe doğru ilerlerken gözlemci olmayı, ekip çalışmasını başarıyla tamamlamayı ve yüksek fayda felsefesiyle hareket ettiklerini gözlemleyebiliriz.

Kurt sürülerinde dişiye büyük bir saygınlık vardır. Sürülerin dişi ve erkek olmak üzere iki lideri bulunur. Yönetim sistemlerinde güç değil, deneyimli kurtlar ön plandadır. Liderler gerekli durumlarda kendilerini öne atıp sürüyü korumaktan çekinmezler. Avlanma süreci gerçekleştikten sonra önce erkek lider ardından dişi lider paylarını alır.

Kurtlar kolay kolay yalnız yaşamaz, yaşlanıp güçten düştüklerinde sürünün arka planını geçse bile saygınlığı devam eder. Türk kültüründe yaşlı olana saygı, dişiye saygı gibi kavramları özdeştirilen kurtlardan gelmektedir. Aile olma başarıları çoğu hayvana göre çok daha yüksektir. Kurtlarda erkek ve dişi doğan yavruyu beraber büyütürler.             Özellikle anne kurtların yavrularına sahip çıkma özellikleri pek çok efsaneye ilham kaynağı olmuştur. Hayatı beraber göğüsleyen bu hayvanların sembolizmi ilişkilerde ve evliliklerde güzel bir sembol olabilir.

Ancak kurtlar her zaman güzel sembolik mesajlarla anılmamaktadır. Kurt adam kaynağına baktığımızda Yunan mitolojisine aralanan bir söylenti gözümüze çarpar. Arkadya Kralı Lykaon elli oğul babası kudretli bir adammış. Ancak ne kendinde ne de yetiştirdiği oğullarda tanrıya hürmet ve sevgi bulunmazmış. Tanrıların babası Zeus’un gözüne batan kral ve oğulları için bir oyun hazırlanmış. Yoksul bir köylü kılığına girerek krallığa gelen Zeus, kralın kendisinden yemek dilenmiş. Söylentiler çeşitli farklılıklar yaratsa da Zeus’un önüne sunulan yemeğin içinde insan eti (veya bağırsağı) gizlenmiş. Her şeyi gören yüce Zeus saygısızlık karşısında hiddetlenerek kralın en küçük oğlu dışındaki evlatlarını gazabıyla öldürüp kralı da kurda dönüştürmüş.

Zeus’un Kral Lykaon ile olan münasebeti modern zamanlarda çeşitli versiyonlara uyarlanmış olsa bile, kurt adam motifinin işlendiği kısım bakirliğini korumaktadır. Zamanla, kutsal ve saygın sayılan kurtlar Avrupa ülkelerinde birer korku motifi, saldırgan ve kötücül kimliklere bürünmüştür.

Gökyüzünde Sirius takımyıldızı bazı kaynaklarda köpek takımyıldızı olarak geçer. Özellikle Türk tarihinde kurt başı ile sembolize edilen, astrolojide de önemli bir yere sahiptir.

Asil hayvanların sembolizmde genel olarak bizlere şu mesajları ilettiğini görürüz:

Lidere İtaat
Gücün Kullanımı
Gözlem
Strateji
Eşitlik
Yol Gösterici
Dişiye Saygınlık
Aile Olabilme