Trakhisli Kadınlar, Sofokles’in günümüze ulaşan yedi eserinden biridir ve MÖ 450–425 yıları arasında yazıldığı tahmin edilmektedir. İlk kez sergilendiği tarih bilinmemektedir.
Oyunun, günümüze gelen oyunlardan daha zayıf bulunması; Sofokles’in genç zamanlarında yazdığı kanısını doğurmaktadır.
Daha fazla resme ulaşmak için tıklayınız.
Sofokles hakkında daha fazla bilgi öğrenmek için Yunan Öykücüleri isimli yazımıza bakabilirsiniz.
Sofokles’in öteki oyunları için:
Kişiler
Deianeira: Kalydon Prensesi ve Herakles’in karısı
Sütnine: Deianeira’nın yardımcısı
Hyllos: Deianeira ve Herakles’in oğlu
Likhas: Herakles’in uşağı
Herakles: Zeus ile Alkmene’nin oğlu
Koro: Trakhisli kadınlar
Yaşlı Adam
Haberci: Trakhisli adam
ÖZET
Sahne Trakhis’te Herakles’in yaşadığı Keüks Sarayının önünde açılır. Deianeira konuşmaya başlar. Önceden Pleuron’da babası Oineus’un evindeyken evlenmeye korkan Aitolialı bir kadındır ve Akheloos isimli nehir üç ayrı şekle girerek onu babasından istemiştir. Önce bir boğa, sonra ejder, en sonunda sivri çenesinden su fışkırtan boğa başlı bir adam olarak. Ancak Deianeira o adamla evlenmektense ölmeyi tercih eder. Sonra, Zeus ile Alkmene’nin oğlu Herakles bu nehirle savaşarak onu öldürünce, Deianeira evlilik korkusunu yenerek, Herakles ile evlenmiştir. Ancak kocasına verilen görevler yüzünden Herakes çiftçinin arada tarlasını ziyaret etmesi gibi onu ziyaret etmektedir. Hele bir de İphistos’u öldürdükten sonra Trakhis’e sürülmeleri de ayrı bir felaket olmuştur. Yine Herakles yirmi aydır ortalarda yoktur ve Deianeira oldukça endişelidir.
Bunun üzerine Sütnine, oğlu Hyllos’u babasını aramaya göndermesini tavsiye eder. Hyllos içeri girer ve babası hakkında geçen yaz uzun bir süre Lidyalı bir kadının kölesi olduğuna dair hikayeler anlatıldığını söyler; ancak son haberlere göre azat edilmiştir. En son gelen bilgiye göre Euboia’da (Eğriboz) bir ordu kurduğu anlatılmaktadır.
Deianeira, oğlu Hyllos’un oraya giderse ya hayatının sona ereceği ya da bundan sonraki yaşamının çok mutlu olacağına dair bir kehanet olduğunu söyler. Hyllos, böyle bir kehanet varsa babasının yanına gitmeye karar verir ve sahneden çıkar.
Koro sahneye girer. Koronun birinci kısmı tanrılara Herakles’in yerini söylemesi için yalvarır çünkü Deianeira kocasının başına bir şey gelecek korkusuyla felaket beklemektedir. İkinci kısım ise Herakles’i her defasında bir tanrının Hades’e düşmekten kurtardığını ve Zeus’un çocuklarını unutup bıraktığının görülmediğini belirtir.
Deianeira, insan bekaretini kaybedene kadar mutlu bir hayat sürdüğünü ama sonra kocasını ya da çocuklarını düşünerek dertlendiğini anlatır. Korodakiler henüz gencecik kadınlardır. Herakles ona yolculuğa çıkmadan önce bir yaprak bırakmıştır. Gidişinin ölüme gitmekte olabileceğini, bu yüzden mirasını nasıl böleceğini anlatmıştır. Dodona Korosundaki meşe, eğer Herakles on beş ay içerisinde dönmezse ya öleceğini ya da sonsuz mutlu olacağını haber vermiştir. Kehanetin gerçekleşme zamanı geldiği için Deianeira endişelidir.
Haberci sahneye girer ve Likhas’tan Herakles’in zafer kazanıp sarayına dönüş yolunda olduğunu öğrenmiş ve koşarak Deianeira’a haber vermeye gelmiştir. Likhas’ın etrafını ise halk sarıp ona sorular sorduğundan henüz buraya ulaşamamıştır. Deianeira, mutluluktan coşar ve hemen bir şölen hazırlığı içine girer.
Likhas sahneye esir kadınlarla girer ve hikayeyi anlatmaya başlar.
Herakles zamanında Eurytos’un ülkesine gittiğinde onun tarafından aşağılanmış ve hatta evinden kovmuştu. Buna çok sinirli olan Herakles onun oğlu İphitos’u Tepeden iterek öldürmüştür. Zeus, Herakles’in böyle bir hileyle intikam almasına çok kızmış ve onu Likya’da Omphale adlı kraliçenin yanına köle olarak göndermiştir. Herakles köleliği esnasında çok etkilenmiş ve özgürlüğüne kavuşur kavuşmaz Eurytos’un ülkesine saldırmıştır. Burayı ele geçirdiği takdirde Zeus’a Euboia’da adak adayacağına söz vermiştir. Kenti fethettikten sonra, oradaki kadınları köle olarak sarayına göndermiş; kendisi ise Euboia’ya adak adamaya gitmiştir.
Deianeira köle alınan kızlara üzülür. Bir zamanlar hür olan bu kızların şimdi köle olması çok acıdır. Deianeira, esir kızlardan birinin kim olduğunu sorar ancak Likhas bilmediğini söyler. Böylece Likhas ve esirler saraya girer.
Deianeira’yı haberci durdurur ve Likhas’ın anlattıklarının yalan olduğunu söyler. Çok sayıda insanın anlattığına göre Herakles, Eurytos’un kızına aşık olmuş ama o kızını vermeyince, kralın ülkesi Oikhalia’ya saldırmış ve kralı öldürmüştür. Az önce kim olduğunu sorduğu esir kız da Herakles’in aşık olduğu kızdır.
Likhas tekrar sahneye girer ve haberci ona yalan söylememesi gerektiğini, onu Trakhis Meydanında gördüğünü ve halka o kızın Eurytos’un kızı İole olduğunu söyleyip, Herakles’in aşık olduğu kadın için ülkeye saldırdığını duyduğunu söyler. Deianeira, adamdan doğruyu söylemesini ister, ne Herakles’e ne kadına bir zarar verecektir. Böylece Lykhas doğruyu anlatır, böyle yapmasını ondan Herakles istememiştir ama o yine de yalan söylemiştir. Deianeira ve Lykhas saraya girer.
Deianeira tekrar saraydan çıkar ve koro ile konuşmaya başlar. Aslında Herakles’e kızgındır, onu aylarca beklemiştir ve karşılığı budur. Aynı çatı altında iki kadın aynı adamı bekleyemez diye belirtir. Kız genceciktir ve kendisi artık yaşlanmaya başlamıştır.
Deianeira geçmişi anar. Zamanında babasının evinden Herakles’e gelin giderken nehrin ortasında Nessos isimli sentor onu ellemiştir ve Deianeira çığlık atmıştır. Bunu duyan Herakles, Nessos’u Hidra Zehrine bandırılmış bir ok fırlatarak öldürmütür. Nessos ölmek üzereyken pıhtılaşmış kanından alırsa, Herakles’in günün birinde yeniden ona aşık olmasını ve rakibini yenmesini sağlayacağını söyler. Deianeira da onun sözünü dinlemiştir. Acaba şimdi bu ak iksirini kullanabilecek midir?
Likhas sahneye girer, Herakles’in yanına gidecektir. Deianeira ona bir şenlik kıyafeti verir, bunu Herakles’e hediye olaraka götürmesini ve boğa kurban töreninde giydirmesini ister. Böylece Likhas elbiseyi alır ve çıkar.
Deianeira oldukça endişelidir. Nessos’tan aldığı iksiri evin kuytu köşesinde saklarken, yanına koyduğu yünler yanıp kül olmuştur. Şimdi aklına düşmüştür. Nessos, Deianeira’yı elde etmek için öldüğüne göre neden ona yardım etsindi ki? İşte Deianeira, Herakles’i öldürecek olmanın korkusu içerisindedir şimdi de. Hem zehirli okun açtığı yaradan topladığı kan pekala Herakles’i öldürebilir de. Deianeira karar verir; eğer Herakles ölürse o da kendini öldürecektir.
Sahneye Hyllos girer ve annesine üç tane dileğinden birinin gerçekleşmesini istediğini söyler. Ya annesinin ölmüş olmasını, ya annesi olmamasını ya da daha iyi bir insan olmu olmasını. Çünkü babası ölmüştür.
Hyllos babasını en sonunda Euboia’da bulduğunda Likhas da annesinin hediyesini getirmiştir. Tam enlikler başlayacakken elbise babasına yapışarak alevler çıkmaya başlamıştır. O an duyduğu acıyla beraber Likhas’ı tutup kayalıklardan aşağı fırlatmıştır. Herakles ölürken Deianeira ile evlendiğine ve onun ailesine de lanetler yağdırmıştır. Hyllos, intikam tanrıçaları Dike ve Erinyelerin annesine ceza vermesi için de dua eder.
Deianeira sahneden çıkar ve Hyllos annesini reddederek o da sahneden çıkar. Sütanne feryatlar içinde sahneye girer; Deianeira bir bıçağı kalbine sokarak intihar etmiştir. Hyllos ise annesini kandıranın Nessos olduğunu öğrendiği için onu affetmiş ama intihar etmesini önleyememiştir.
Bir alay Herakles’in sedyesini taşıyarak gelir. Hyllos evden koşar ve babası için ağlamaya başlar. Yaşlı adam susmasını, babasının yaşadığını ama uyandırırsa korkunç acılarının yeniden başlayacağını söyler.
Herakles uyanır ve feryat etmeye başlar. O ki Kenaion Kayalarına saray kurmuştur, buraya böyle gelmesi ne acıdır. Deianeira’nın da mahvolmasını istemektedir; hatta kendi elleri ile öldürmek ister. Sonra öldürdüğü canavarları birbir sayar. Nasıl bu duruma düşmüştür? Acılar içinde kıvranır ve bir an önce Hades’e gitmek ister.
Sonra Hyllos, annesinin onu tekrar aşık etmek için iksir yaptığını ama Nessos’un onu kandırdığını bu yüzden böyle bir hata yaptığını anlatır. Sonra da intihar etmiştir kadın.
Herakles bunları duyunca dehşete düşer, tüm akrabalarını ve annesini çağırmasını ister ondan. Ancak Hyllos, Herakles’in annesi Alkmene’nin çocuklarıyla Thebai’de yaşadığını anlatır ona.
Herakles, babasının daha önceden ona yaşayan biri tarafından değil; ölmüş biri tarafından öldürüleceğini söylediğini hatırlar. Ölü Kentauros canavarı (Nessos) onu sonu olmuştur gerçekten de. Ayrıca babası ona acılarından kısa süre sonra kurtulacağını da söylemiştir. Bahsettiği aslında Herakles’in ölümüdür.
Herakles, Hyllos’a Zeus üzerine yemin ettirir. Kendisini tepeye götürüp yakacak ve öldürecektir. Ayrıca getirdiği kadın İole ile de o evlencektir. Hyllos bunu yapmak istemez; bütün bu olanlara o kadın sebep olmuştur. Hyllos sonunda babasının son dileğine razı olur ve onu tepeye taşımak için hepsi sahneden çıkar.
